Jako specjaliści od space brandingu i projektowania funkcjonalnych przestrzeni komercyjnych, widzimy zmianę paradygmatu. Przez lata dostępność była traktowana jako obowiązek – zestaw przepisów i norm technicznych (rampy, windy, szerokość drzwi), które musieliśmy spełnić. Dziś to myślenie jest przestarzałe.
Nowoczesny inwestor i świadomy pracodawca patrzy na dostępność przez pryzmat strategii, innowacji i wizerunku. Witamy w erze projektowania uniwersalnego – koncepcji, w której przestrzeń jest świadomie tworzona tak, aby była intuicyjna, wygodna i użyteczna dla każdego, niezależnie od wieku, sprawności czy pochodzenia. Przestrzeń, która prowadzi za rękę, nie dyskryminuje i buduje markę.
Czym właściwie jest projektowanie uniwersalne?
Projektowanie uniwersalne to znacznie więcej niż dostosowanie budynku dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. To filozofia, która uznaje różnorodność ludzkich możliwości za punkt wyjścia, a nie wyjątek. Obejmuje ona szerokie spektrum potrzeb – od osób starszych, rodziców z wózkami, osób z zaburzeniami sensorycznymi, po użytkowników tymczasowo kontuzjowanych (np. ze złamaną ręką).
Celem design for all jest stworzenie środowiska, w którym funkcje, elementy i informacje są intuicyjnie zrozumiałe i użyteczne dla jak najszerszej grupy odbiorców. Chodzi o to, by projekt z założenia eliminował konieczność stosowania specjalnych rozwiązań dla wybranych grup.
Siedem kluczowych zasad uniwersalnego designu
Choć projektowanie uniwersalne jest ideą holistyczną, można je sprowadzić do siedmiu podstawowych zasad, opracowanych przez The Center for Universal Design na North Carolina State University. Są to filary, na których opiera się każdy inkluzywny projekt.
Równość użytkowania (Equitable Use)
Projekt jest użyteczny i atrakcyjny dla osób o różnych zdolnościach (np. dwie identyczne, ale różnej wysokości lady recepcyjne).
Elastyczność użytkowania (Flexibility in Use)
Projekt uwzględnia szeroki zakres indywidualnych preferencji i zdolności (np. biurka z regulacją wysokości).
Proste i intuicyjne użytkowanie (Simple and Intuitive Use)
Łatwe do zrozumienia, niezależnie od doświadczenia, wiedzy, umiejętności językowych czy poziomu koncentracji użytkownika (np. wayfinding oparty na prostych piktogramach i kolorach).
Zauważalna informacja (Perceptible Information)
Projekt skutecznie przekazuje niezbędne informacje niezależnie od warunków otoczenia lub zdolności sensorycznych użytkownika (np. kontrastowe kolory, oznakowanie w Braille’u).
Tolerancja na błędy (Tolerance for Error)
Projekt minimalizuje zagrożenia i negatywne konsekwencje przypadkowych lub niezamierzonych działań (np. antypoślizgowe podłogi, wyraźne oznaczenia stopni).
Niski wysiłek fizyczny (Low Physical Effort)
Może być efektywnie i wygodnie użyty przy minimalnym zmęczeniu (np. drzwi otwierane automatycznie, łatwo dostępne włączniki światła).
Wielkość i przestrzeń na podejście i użycie (Size and Space for Approach and Use)
Zapewnienie odpowiedniej wielkości i przestrzeni na podejście, zasięg i manipulację, niezależnie od wzrostu użytkownika czy jego mobilności (np. wystarczająca przestrzeń manewrowa w łazienkach i przy windach).
Dostępność jako strategiczny filar space brandingu
Dlaczego design for all jest tak ważny dla space brandingu? Ponieważ przestrzeń komercyjna jest najsilniejszym, najbardziej namacalnym manifestem wartości danej firmy. Sposób, w jaki projektujemy biuro, komunikuje: Kim jesteśmy i jak traktujemy ludzi.
Inkluzywność sensoryczna, bo nie wszyscy widzą to samo
O ile kwestie mobilności są dość oczywiste, o tyle prawdziwa dostępność w projektowaniu wnętrz wymaga wejścia na poziom sensoryczny i poznawczy. Obejmuje to rozwiązania, które wspierają osoby z niepełnosprawnościami wzroku, słuchu lub zaburzeniami przetwarzania sensorycznego:
- Oznakowanie wielozmysłowe
W Space Wizard integrujemy wayfinding z dotykowymi i akustycznymi elementami. Obejmuje to ścieżki prowadzące dla osób niewidomych, oznaczenia w Braille’u oraz odpowiednie teksturowanie materiałów.
- Akustyka i koncentracja
Projektowanie uniwersalne wymaga stref cichych. Wrażliwość na hałas dotyczy nie tylko osób z ADHD czy spektrum autyzmu, ale każdego pracownika potrzebującego głębokiej koncentracji. Odpowiednie materiały akustyczne stają się elementem designu.
- Kontrast i oświetlenie
Używanie odpowiedniego kontrastu wizualnego w oznakowaniu (tekst vs. tło) i zapewnienie równomiernego, nieoślepiającego oświetlenia minimalizuje zmęczenie wzroku i ułatwia orientację osobom słabowidzącym.
Dostępność to inwestycja, nie dodatkowy koszt
Wielu inwestorów obawia się, że wdrożenie projektowania uniwersalnego drastycznie podniesie koszty. To mit. Jeśli zasady te zostaną wplecione w projekt od fazy koncepcji, różnica w kosztach jest minimalna.
Koszty pojawiają się, gdy dostępność jest traktowana jako poprawka po zakończeniu budowy, wtedy konieczne są drogie remonty i adaptacje.
Zalety biznesowe projektowania uniwersalnego:
- Wizerunek marki i employer branding – Inkluzywne biuro jest magnesem dla topowych talentów. Komunikujesz, że Twoja firma jest nowoczesna, etyczna i dba o różnorodność. To znacząco wzmacnia wizerunek pracodawcy.
- Zgodność i przyszłość prawa – Inwestując w projektowanie uniwersalne wykraczające poza minimalne wymogi prawne (np. Ustawa o Dostępności), zyskujesz pewność, że Twoja przestrzeń będzie zgodna z przyszłymi, zaostrzonymi regulacjami dotyczącymi dostępności.
- Większy rynek użytkowników – projektowanie dla wszystkich oznacza większą liczbę potencjalnych klientów i partnerów, którzy mogą komfortowo korzystać z Twojej przestrzeni (ważne w retailu, hotelarstwie czy usługach).
Inkluzywność to przyszłość designu i Twojego biznesu
Przestrzeń, która działa dla nielicznych, jest przestrzenią wadliwą. Przestrzeń, która działa dla wszystkich, to inteligentna inwestycja, która świadczy o wizji i wartościach firmy.
Projektowanie uniwersalne to nie lista kontrolna, ale kreatywny sposób myślenia o ludziach. Zamiast pytać: Jak musimy dostosować tę przestrzeń? – my pytamy: Jak możemy zaprojektować ją tak, by adaptacja nigdy nie była potrzebna?
Jeśli chcesz, aby Twoje biuro, obiekt komercyjny czy publiczny był nie tylko piękny, ale też intuicyjny i inkluzywny dla każdego użytkownika, porozmawiajmy o tym, jak idea design for all może stać się Twoją przewagą konkurencyjną.
